Laat smurftaal aan de smurfen

Waarom concreet schrijven zo lastig is en je het toch echt moet doen.

Lees hier een paar zinnen uit beleidsplannen en rapportages waarvoor ik de redactie doe:

We zullen het project doorontwikkelen.
Klachten pakken we vanzelfsprekend op.
We leggen een relatie met de planning.

Smurftaal. Zo noemt Renkema, de goeroe van schrijvend Nederland, de werkwoorden in deze zinnen. Weet je nog: “Smurf jij nog een broodje?” of “Ik heb de planten gesmurft.” De blauwe figuurtjes uit je jeugd smurften alles en iedereen.

Smurfsyndroom

Als je woorden gebruikt die meerdere betekenissen hebben, lijd je aan het smurfsyndroom. Je laat de interpretatie van de betekenis van de zin bij de lezer. Dat wil je voorkomen. Immers: hoe concreter, hoe beter.
Professionals die denken dat het goed is om plannen of beleid zo vaag mogelijk op te schrijven, omdat ze dan nog ‘alle kanten op kunnen’ en ‘niet afgerekend kunnen worden’, moeten zich afvragen of ze niet beter ander werk kan doen. Vaag zijn mag, als je daar tenminste duidelijk over bent. Dit terzijde.

Als ik voor gemeenten of adviesorganisaties teksten beleidsteksten of rapportages redigeer, is smurftaal vaak een struikelblok. Ik kan er geen begrijpelijke en lekker leesbare tekst van maken als ik niet weet wat de schrijver bedoelt. De tekst moet dan terug.

Bewustwording

Maar ik weet ook: concreet schrijven is lastig. Als ik mijn eigen teksten redigeer, kom ik altijd smurfwoorden tegen. Dat vind ik niet erg. Vaak is het prettig om in de eerste fase van het schrijfproces de zinnen op papier te zetten zoals ze in je opkomen. En omdat dat vaak in spreektaal is, verschijnen er verschillende smurfwoorden. Laat ze in de eerste fase lekker staan. Een schrijfflow bereik je door jezelf zo min mogelijk te belemmeren.

Maar wees in de tweede fase van het schrijfproces wel alert op het gebruik van smurftaal. Dat begint bij het herkennen van smurfwoorden. Nog een paar veelvoorkomende:
• Realiseren (we realiseren een nieuwe weg/ we realiseren een sterke omzet).
• Meenemen (we nemen je argument mee in onze overwegingen/ we nemen broodjes en koffie mee).
• Inzetten op (we zetten in op rood bij de roulette in het casino/ we zetten in op integratie)

Vervangen smurftaal

In de tweede fase van het schrijfproces redigeer je je eigen tekst. Je markeert de smurfwoorden en vervangt ze door woorden die geen twijfel laten bestaan over je interpretatie. De voorbeelden uit de inleiding kan je op de volgende manier vervangen:

Klachten pakken we vanzelfsprekend op.

Klachten registeren we in ons logboek. We mailen de adviseur die het meest geschikt is om de klacht af te handelen. Binnen twee dagen start hij met de verwerking van de klacht en rondt de afhandeling binnen vijf dagen af. Dat kan door…….

We zullen het project doorontwikkelen.
We hebben beleid gemaakt voor één doelgroep. De komende twee maanden stellen we beleid op voor de overige doelgroepen.

We leggen een relatie met de planning.
In de planning nemen we twee weken op voor een revisieronde.

Gesmurft?
Wil je meer weten over begrijpelijk schrijven? Of zeg je: dat laat ik liever aan iemand anders over? Lees hier wat ik voor jou kan doen of mail me.